حسابداری صنعتی چیست؟

حسابداری یکی از رشته های پر طرفدار در دنیا می باشد و علم حسابداری از شاخه های بسیاری تشکیل شده است که هر یک از شاخه ها برای شرکت ها و سازمان های بزرگ کاربردهای مختلفی دارند. حسابداری از شاخه های مهمی از جمله حسابداری صنعتی، مالی ، مدیریتی، دولتی و عمومی تشکیل شده است که تمام این شاخه ها را می توان با استفاده از نرم افزار حسابداری انجام داد. این مقاله به وسیله کارشناسان حسابداری با سابقه در شرکت نرم افزاری آرپا تهیه شده است و « حسابداری صنعتی » از مهم ترین شاخه های علم حسابداری می باشد.

حسابداری صنعتی چیست؟

حسابداری صنعتی ، به مجموعه ای از تحلیل های عملیاتی که بر روی اطلاعات مالی یک شرکت تولیدی صورت می گیرد گفته می شود. در حسابداری صنعتی این‌ تحلیل های عملیاتی شامل محاسبه بهای تمام شده کالای ساخته شده ، محاسبه هزینه های مستقیم تولید و سربار ساخت ، بررسی عملکرد مالی شرکت در مورد هزینه های مستقیم و غیر مستقیم (سربار ساخت) و ارزیابی دقیق اطلاعات بخش تولید می باشد .

حسابداری بهای تمام شده از مباحث مهم و کاربردی و در عین حال سخت و پیچیده می باشد . این شاخه از حسابداری به تفاوت هزینه های ثابت ، متغییر و سربار ساخت پرداخته است . بدون وجود حسابداری صنعتی یک شرکت یا موسسه تنها فقط موجودی کالای قابل شمارش دارد .

در این نوع از حسابداری هدف اصلی دانستن بهای تمام شده یک واحد از نظر تمام عوامل هزینه است . برای رسیدن به این  مرحله ، حساب ها ثبت ، طبقه بندی ، تجزیه تحلیل و … می شوند تا مرتبط بودن هر هزینه با مراحل تولید و توزیع کالا و خدمات مشخص شود . اطلاعات بخش تولیدی در رابطه با بهای تمام شده تولید ، لازم برآورد شوند . حسابداری صنعتی این وظیفه را بر عهده دارد که کلیه هزینه های تولیدی را برآورد و قیمت گذاری کند .

حسابدار صنعتی کیست؟

یک حسابدار صنعتی باید با تکیه بر آموخته های خود به برآورد بهای تمام شده محصولات بپردازد مواردی از آن عبارت اند از :

• شناسایی هزینه های سربار به دو صورت انجام می گیرد :

الف) شناسایی قبل از انجام هزینه : در اکثر موسسات تولیدی در ابتدای دوره مالی هزینه های سربار را پیش بینی ( برآورد) می نمایند . این برآورد باعث می شود تا بهای تمام شده محصولاتی که در آینده ساخته می شوند تا حدودی مشخص گردد.

ب) شناسایی بعد از انجام هزینه : این عمل در طول دوره و یا در پایان دوره پس از اینکه هزینه به مصرف رسید انجام می شود که به آن شناسایی هزینه های واقعی نیز می گویند .

• برآورد هزینه های سربار : در واحد های تولیدی با استفاده از تجربیات سال قبل و با در نظر گرفتن تغییرات احتمالی در ابتدای دوره مالی ، هزینه های سربار پیش بینی ( برآورد) می کنند این پیش بینی برای محاسبه نرخ جذب سربار به منظور محاسبه بهای تمام شده استفاده می شود .
• هزینه های واقعی سربار: هزینه های غیر مستقیمی که در طی دوره مالی در واحد تولیدی اتفاق می افتد و یا در پایان دوره مالی با انجام اصلاحات شناسایی و ثبت می شوند ، هزینه های واقعی سربار می گویند . برای اثبات هر هزینه ، نیاز به اسناد و مدارک مثبته خواهد بود که این اسناد و مدارک دلیل انجام آن هزینه است.

• مرکز هزینه

قسمتی از یک واحد تولیدی است که در آنجا برای تولید محصول یا ارائه خدمات ، هزینه هایی به مصرف می رسند . هر دایره ای که در به وجود آوردن هزینه سهیم باشد ، یک مرکز هزینه است . معمولاً مراکز هزینه همان دوایر هستند ؛ اگر چه ، یک دایره ممکن است از چند مرکز هزینه تشکیل شده باشد . بنابراین یک سفارش ، یک مرحله ، یک قسمت و یا حتی یک ماشین می تواند یک مرکز هزینه باشد . در بخش تولید مثلاً بسته بندی ، طبقه بندی ، توزیع از مراکز هزینه محسوب می شوند . در حسابداری صنعتی مراکز هزینه تقسیم بندی می شوند ، و این عمل به منظور برآورد راحت تر هزینه ها برای حسابداران می باشد .

• مراکز هزینه در موسسات تولیدی به دو دسته ، مراکز تولیدی و مراکز خدماتی تقسیم می شوند .

۱_ مراکز یا دوایر تولیدی : دوایری هستند که مستقیماً به تولید محصول اشتغال دارند ؛ مثل دایره ریخته گری  ، ماشین کاری و مونتاژ در یک کارگاه تولیدی قطعات خودرو.

۲_ دوایر خدماتی : دوایری هستند که مستقیماً به تولید محصول اشتغال ندارند و خدمت رسانی به دوایر تولیدی و دیگر دوایر خدماتی را انجام می دهند . از انبار ، رستوران و حسابداری می توان به عنوان دوایر خدماتی نام برد .

حسابداری چیست؟ بازار کار حسابداری و فرصت های شغلی در ایران

• طبقه بندی هزینه ها در حسابداری صنعتی بر اساس ارتباط با حجم محصول به سه دسته طبقه بندی می شوند ، ۱_ هزینه متغیر ، ۲_ هزینه مختلط ، ۳_ هزینه ثابت .
• هزینه های متغیر: هزینه های متغیر در حسابداری صنعتی اکثر اوقات با تولید کالا ارتباط مستقیم دارند . این بدان معنی است که با تغییر حجم تولید ( افزایش یا کاهش ) تغییر می کنند . برای مثال می توان به هزینه مواد اولیه اشاره کرد ، که با افزایش تولید باید مواد اولیه بیشتری تهیه کنند.
• هزینه های مختلط : قسمتی از این هزینه ها ثابت و قسمت دیگر با تغییر حجم تولید تغییر می کند . در واقع هزینه هایی هستند که با توجه به کارکرد شرکت می توان آن ها را ثابت یا متغیر نگه داشت ‌. مانند : پرداخت آبونمان ، در صورت استفاده نکردن از تلفن مبلغی به عنوان آبونمان باید پرداخت شود . اما برخی از هزینه های نیمه متغیر در تولید تاثیر ندارند . مانند پاداشی که به کارکنان علاوه بر حقوق داده می شود .
• هزینه های ثابت : این هزینه با تغییر حجم تولید در محدوده ای معین از سطح تولید تغییر نمی کند. این هزینه ها در مدت زمان طولانی یکسان هستند مانند ، دستمزد پرداختی به کارگران که در طول یکسال ثابت خواهد بود . این هزینه به سه  دسته تقسیم می شود : ۱_ هزینه ثابت ظرفیت کارخانه ۲_ هزینه ثابت بهره برداری ۳_ هزینه ثابت برنامه ای

• هزینه های سربار ساخت

این هزینه‌ها معمولاً شامل هزینه‌های کارخانه با توجه به هزینه‌های مواد مستقیم و کار مستقیم می‌باشد ، در واقع هزینه‌هایی که نمی‌توان آنها را به آسانی به یک واحد محصول تخصیص داد و برای تخصیص این هزینه‌ها به محصول باید از فرآیند تخصیص و تسهیم استفاده کرد مانند هزینه‌های مواد غیر مستقیم ، کار غیر مستقیم و سایر هزینه‌های ساخت .

مفاهیم اساسی حسابداری صنعتی

۱_ کالای ساخته شده : منظور از کالای ساخته شده ، کالاهایی هستند که با گذراندن مراحل تولید ، به طور کامل ساخته شده اند ،  یعنی مراحل تولید کالا به طور کامل به اتمام رسیده است .

۲_کالای در جریان ساخت : کالای در جریان ساخت همانطور که از اسمش پیداست ، در پروسه تولید می باشد و هنوز به شکل کامل ساخته نشده است .

۳_ دایره هزینه یابی

منظور از دایره هزینه یابی دایره ای است که مسئولیت نگهداری اسناد و مدارک مرتبط با حسابداری صنعتی عملیات تولیدی و غیر تولیدی با افزودن وظیفه تجزیه و تحلیل هزینه های تولید، توزیع و فروش جهت ارائه و استفاده مدیریت را بر عهده دارد.

هزینه یابی به سه روش قابل اجرا می باشد : ۱_ هزینه یابی واقعی ۲_  هزینه یابی نرمال ۳_ هزینه یابی استاندارد

۴_ هزینه های اولیه

بهای اولیه در حسابداری صنعتی، مجموع هزینه هایی است که به طور مستقیم برای تولید محصول صرف می شوند .

۵_ گزارشات هزینه های تولید در حسابداری صنعتی

جهت تهیه گزارش تولید باید طبق مراحل زیر عمل کنید :

الف) تهیه جدول برای ثبت مقدار تولید

ب) محاسبه کردن مقدار تولید

ج) خلاصه سازی مجموع هزینه های قابل تخصیص

د) بدست آوردن بهای تمام شده یک واحد محصول

ر) محاسبه بهای تمام شده واحد های تکمیل شده و بهای تمام شده موجودی کالای در جریان ساخت آخر دوره در حسابداری صنعتی

 اصول حسابداری چیست؟

مزیت های حسابداری صنعتی

حسابداری صنعتی برای مدیران جهت داشتن بهترین نتیجه لازم و مهم است ، اگر مدیران برآورد صحیحی از هزینه نهایی داشته باشند ، می توانند با گرفتن تصمیم دقیق و کارآمد در پیشرفت و توسعه صنعت خود نقش داشته باشند . البته باید دانست که حسابداری صنعتی تنها شامل واحد ها و شرکت های تولیدی نمی شود ، بلکه شامل بیمارستان ها ، ادارات بیمه و تامین اجتماعی ، شرکت های حمل و نقل و غیره می شود .

آیا حسابداری صنعتی با حسابداری بهای تمام شده تفاوت دارد ؟

در واقع حسابداری بهای تمام شده به عنوان یکی از زیر مجموعه های حسابداری صنعتی می باشد که در گفتار عامیانه حسابداری بهای تمام شده معادل حسابداری صنعتی به کار برده می شود .  بنابراین به یاد داشته باشید هر زمان که نام حسابداری بهای تمام شده را شنیدید به احتمال زیاد مقصود گوینده کلیه فرایند های حسابداری صنعتی می باشد و از شما صرفاً محاسبه بهای تمام شده را نمی خواهد ، بلکه ممکن است کنترل موجودی یا تحلیل هزینه ها مد نظر باشد .

• هزینه ها اصلی ترین اعداد در حسابداری بهای تمام شده هستند

برای محاسبه نرخ فروش یک محصول نیاز به محاسبه عملیاتی دقیق بهای کالای ساخته شده می باشد . کالاهای ساخته شده از مواد های اولیه ای تولید می شوند که قیمت ان ها معین است که در صورت از بین رفتن ضایعاتشان با نرخ دقیق و واضح  قابل اندازه گیری می باشد . اگر اینطور بود که قیمت گذاری روی کالای ساخته شده تنها بر اساس نرخ مواد اولیه صورت بگیرد دیگر دانشی به عنوان حسابداری صنعتی کاربردی نداشت . تفاوت علم حسابداری صنعتی با انواع دیگر شاخه های علم حسابداری در ماهیت هزینه ها و برآورد و نحوه محاسبه آن ها است .

ضرورت استفاده از نرم افزار های حسابداری در حسابداری صنعتی

در حسابداری صنعتی ما به نرم افزار هایی نیاز داریم که بتوانیم با کمک آن ها کلیه محاسبات برای بهای تمام شده یک محصول به شیوه صحیح  صورت گیرد .  نرم افزار مالی مفید و قدرتمند حسابداری صنعتی جزء ضروریات واحد های تولیدی می باشند و نحوه استفاده درست از آنان بر عهده حسابداران می باشد . در حقیقت مدیریت شرکت برای برخی نیاز های عملیاتی و محاسباتی اقدام به استخدام حسابدار صنعتی می کند ، و آن موارد عبارت اند از :

• پذیرش یا رد سفارشات مراجعه کنندگان شرکت
• تعیین نرخ قیمت گذاری محصولات با در نظر گرفتن سود متوسط
• افزایش یا کاهش حجم تولید طبق نیاز بازار و شرایط شرکت یا موسسه
• تصمیم گیری برای تاسیس واحد های تولیدی جدید