صورت سود و زیان گزارشی است که نتیجه فعالیت های مالی واحد تجاری را طی یک دوره زمانی معین نشان میدهد. این گزارش خلاصه ای از درآمد ها و هزینه هاست ، یکی از ابزارهای اصلی انتقال اطلاعات به استفاده کنندگان برون سازمانی است . مسئولیت تهیه و ارائه صورت های مالی با مدیریت یا هیئت مدیره واحد تجاری است ، در زمان تهیه و جمع آوری اطلاعات با استفاده از نرم افزار حسابداری و مالی روند انجام عملیات سریع تر طی می شود .
در حقیقت اگر شرکت گزارشی از هزینه‌ها و درآمدهای کسب شده خود ارائه کند که در آن هزینه و درآمد کسب شده به واسطه فعالیت‌های عملیاتی و غیر عملیاتی آورده شود، صورت سود و زیان خود را ارائه کرده است. همانطور که پیش تر گفته شد در صورت سود و زیان به انواع هزینه‌ها و درآمدها می پردازیم ، مواردی مانند ، هزینه مالیات بر درآمد و سود (زيان)پايه هر سهم در صورت‌های سود و زیان به چشم میخورد.
صورت حساب سود و زیان بر مبنای حسابداری تعهدی تهیه و ارائه میشود. به این معناست که درآمدها زمانی شناسایی می‌شوند که تحقق یافته باشند، به عبارتی دیگر زمانی که وجه نقد دریافت گردد ، درآمد هم شناسایی میشود. هزینه‌ها هم در این روش زمانی شناسایی می‌شوند که پرداخت شده باشند، فرقی نمی کند برای هزینه‌های گذشته باشد و یا هزینه‌های آتی.
تهیه صورت سود و زیان شرکت های بازرگانی
صورت سود و زیان در مؤسسات بازرگانی باید شامل اقلام زیر باشد:
- فروش خالص
- بهای تمام شده کالای فروش رفته
- سود یا زیان ناخالص
- هزینه های عملیاتی
- سود یا زیان خالص
۱_ برای بدست آوردن فروش خالص ، باید ابتدا مانده حساب فروش در دفاتر را از مانده تخفیفات نقدی فروش و برگشت از فروش و تخفیفات کسر کنیم . درآمد فروش بیانگر درآمد شرکت از فروش محصول یا خدمات است که در قسمت بالای صورت نوشته میشود ، این عدد ناخالص بوده و هزینه های مرتبط با تولید کالای فروخته شده یا ارائه خدمات در ان لحاظ نمی‌شود. در این میان برخی از شرکت‌ها نیز دارای چند شاخه درآمد هستند که مجموع ارقام این درآمدها به کل درآمد اضافه می شود.
۲_ برای بدست آوردن عدد بهای تمام شده کالای فروش رفته یا هزینه های فروش ، باید ابتدا موجودی کالای ابتدای دوره و خرید خالص طی دوره( خرید منهای برگشت از خرید و تخفیفات و تخفیفات نقدی خرید) و هزینه های حمل کالای خریداری شده را جمع کرده و موجودی کالای پایان دوره را از آن‌ها کسر کنیم. هزینه‌های فروش نشان دهنده هزینه کالاهای فروخته شده ، و یا خدمات ارائه شده در طول دوره حسابداری هستند.
۳_از کسر عدد فروش خالص و بهای تمام شده کالای فروش رفته، سود یا زیان ناخالص بدست می آید . برای بدست آوردن سود ناخالص در صورت سود و زیان ، باید از فرمول و نحوه محاسبه آن اطلاع داشته باشید . سود ناخالص در صورت سود و زیان، از کسر میزان فروش کالا از هزینه تمام شده کالا به دست می‌آید .
۴_ هزینه های عملیاتی: اگر هزینه های عملیاتی مانند هزینه های فروش ، هزینه های اداری و تشکیلاتی ، مالی و اداری را از سود یا زیان ناخالص کسر کنیم، سود یا زیان خالص بدست می آید. هزینه های مالی و اداری در حسابداری می‌تواند شامل مواردی مانند ، هزینه حقوق و دستمزد کارمندان، هزینه قبوض تلفن، پست، هزینه رفت و آمد ، هزینه تنقلات و چایی و پذیرایی و غیره شود.
۵_ برای محاسبه سود خالص با کسر کردن مالیات از درآمدهای غیر عملیاتی (مواردی مانند سود بانکی) بعلاوه هزینه‌های غیر عملیاتی ، کسر از سود عملیاتی به دست می‌آید.
- درآمد ها و هزینه ها
- درآمد های عملیاتی : به صورت کلی مفهوم درآمد دو نوع درآمد عملیاتی و درآمد غیر عملیاتی را در برمیگیرد. هر درآمدی که افزایش حقوق صاحبان سرمایه را تأمین کند ، درآمد عملیاتی است البته این نوع درآمد شامل موردی چون آورده صاحبان سرمایه نمی‌شود. این نوع درآمد عبارت از درآمدی است که از فعالیت‌های اصلی و مستمر واحد تجاری حاصل میشود و با عناوین مختلفی از قبیل فروش، حق‌الزحمه، بهره ، سود سهام و حق امتیاز مطرح میشود.
سایر درآمد ها در صورت سود و زیان
سایر درآمدها شامل درآمدی میشود که از فعالیت اصلی موسسه ، به دست نمی‌آید به عبارتی دیگر فعالیت فرعی موسسه است. به‌طور مثال درآمد مغازه ابزار فروشی کنار یک شرکت تولیدی بزرگ.
- هزینه های عملیاتی : هزینه عملیاتی یکی از قسمت های درآمد عملیاتی است و اکثراً در صورتحساب سود و زیان شرکت درج و منعکس میشود. اگرچه هزینه های عملیاتی عموماً شامل هزینه های سرمایه ای نمی‌شوند، اما می‌توانند بسیاری از قسمت های عملیاتی یک شرکت مانند کارمزدهای قانونی و حسابداری، پرداخت های بانکی، هزینه فروش و بازاریابی ، هزینه تحقیق و توسعه غیر سرمایه ای، مخارج مربوط به تجهیزات اداری، اجاره، تعمیر و نگهداری و تجهیزات و هزینه حقوق و دستمزد را شامل شوند.
سایر هزینه ها در صورت سود و زیان
۱_هزینه های توزیع و فروش
هزینه‌های توزیع و فروش شامل هزینه‌های متحمل شده شرکت برای ارائه کالا از مؤسسه به سایر مشتریان است . مانند: هزینه بازاریابی و نقل و انتقال محصولات . اغلب کسب و کارها و مشاغل بازرگانی ، هزینه هایی مربوط به فروش کالاها یا ارائه خدمات دارند. این هزینه‌ها معمولاً شامل بازاریابی، تبلیغات و گسترش مصرف است که با یکدیگر طبقه بندی می شوند زیرا تمامی آن‌ها هزینه های مشابه استفاده شده برای افزایش فروش است.
۲_ هزینه های اداری
هزینه‌های اداری به طور کلی از هزینه‌هایی است که به صورت مستقیم در تولید و عرضه کالا و خدمات ارائه شده توسط مؤسسه نیست. مانند هزینه‌های مربوط به مدیریت و پشتیبانی . هزینه های عمومی و اداری معمولاً شامل هزینه‌های بخش فروش، خدمات عمومی و بخش اداری است. این بخش از هزینه ها دربرگیرنده تمام هزینه‌های غیرمستقیم دیگر مرتبط با اداره کسب و کار است.
مانند : هزینه حقوق و دستمزد مدیریت اجرایی ، هزینه‌های حقوقی، استهلاک ساختمان اداری
۳_ سایر هزینه ها
شامل هزینه‌هایی است که در دسته هزینه‌ها آورده نمی‌شود. کسب و کارها اکثرا هزینه‌های های دیگری دارند که مختص صنعت آن‌ها است.
۴_هزینه های مالی
هزینه‌های مالی معمولاً از بهره وام های دریافتی بهره اوراق قرضه و جرائم دیر کرد وام های اخذ شده تشکیل می‌شوند.
صورت سود و زیان جامع چیست؟
بعضی از هزینه ها و درآمد های شرکت به طور مستقیم بر روی حقوق صاحبان سرمایه تأثیرگذار می باشند، به همین دلیل در صورت سود و زیان معمولی درج نمی شوند. پس کلیه هزینه ها و درآمدها در یک صورت سود و زیان معمولی ارائه نخواهند شد.
برای بدست آوردن سود و زیان دقیق و صحیح شرکت ، الزامی است در صورت سود و زیان معمولی تغییراتی ایجاد گردد، که این تغییرات در قالب صورت سود و زیان جامع نمایش داده و درج می شوند. بنابراین صورت سود و زیان جامع تغییرات ایجاد شده در حقوق صاحبان سرمایه را به نمایش می گذارد. لازم به ذکر است که این تغییرات می توانند افزایشی یا کاهش باشند. اکنون تفاوتی ندارد که هزینه های مالی شرکت محقق شده باشند یا خیر در هر صورت تمام هزینه ها و درآمد های مالی بر حقوق صاحبان سرمایه اثر خواهند گذاشت.
در صورت سود و زیان جامع، سود و زیان خالص مانند عددی که در صورت سود و زیان عادی و معمولی بدست آمده است، در ردیف اول گزارش درج می شود. پس از آن سایر هزینه ها و درآمد های شناسایی شده (مانند سرمایه گذاری های بلند مدت، سود و زیان تحقق نیافته و …) از مبلغ سود و زیان کسر شده و یا به آن اضافه می شوند.
الزام تحلیل صورت سود و زیان جامع
هدف اصلی از ایجاد یک بنگاه اقتصادی رسیدن به درآمد است. برای اینکه بفهمیم آیا بنگاه اقتصادی به این هدف رسیده است یا نه ، نیاز به بررسی و بازنگری مستمر میزان درآمد و هزینه آن داریم. ارائه صورت وضعیت های ماهیانه، فصلی و سالانه به مدیران، آنان را از وضعیت بنگاه تجاری آگاه خواهد کرد.
تحلیلگران بازار و سرمایه گذاران برای تصمیم گیری و تجزیه و تحلیل فعالیت های اقتصادی بنگاه، نیاز به دریافت اطلاعاتی دقیق و صحیح از نتایج فعالیت های بنگاه های تجاری دارند. این کار به واسطه ارائه صورت های مالی به طور منظم محقق خواهد شد. از مهم ترین موارد این صورت های مالی، صورت سود و زیان جامع است، که نشانگر درآمدها و هزینه های یک بنگاه در دوره مالی تعیین شده خواهد بود.
