صورت سود و زیان چیست

صورت سود و زیان چیست؟

صورت سود  و زیان ، گزارشی است که نتیجه فعالیت های مالی واحد اقتصادی را طی یک دوره زمانی معین نشان می دهد این گزارش که خلاصه‌ای از درآمدها و هزینه هاست ، یکی از ابزارهای اصلی انتقال اطلاعات به استفاده کنندگان برون سازمانی است.صورت سود و زیان جزء صورت های مالی اساسی است .

در استانداردهای حسابداری ، اطلاعاتی در مورد نحوه ارائه صورتهای مالی مطرح شده است صورت سود و زیان باید به گونه‌ای تنظیم گردد که درآمدها و هزینه های یک واحد تجاری را به نحو مناسب نشان دهد ، صورت سود و زیان دارای بخش‌های مختلفی است که هر یک از اجزای آن باید به وضوح مشخص گردد این بخش ها شامل عنوان ، درآمدها ، هزینه‌ها، مالیات بر درآمد و سود ( زیان )خالص است.

از صورت سود و زیان برای ارائه گزارشات مالی شرکت در نرم افزار حسابداری و مالی طی یک دوره مالی استفاده می شود .در صورت سود و زیان فقط از درآمد ها و هزینه هایی که از فعالیت های عملیاتی و غیر عملیاتی، همچنین سود (زیان) خالص که در یک دوره مالی ارائه شده اند آورده می شود .

مراحل و نحوه تهیه صورت سود و زیان

قبل از اینکه برای تهیه این گزارش مالی اقدام کنیم ، باید نکات مهمی که به عنوان پیش نیاز کار هستند را رعایت کنیم .

یکی از آن پیش نیاز ها انتخاب دوره زمانی برای تهیه این صورت مالی است ، این نوع گزارش ها به سه صورت تهیه می شوند ، دوره زمانی سه ماهه ، شش ماهه و یا یک ساله . شرکت بر اساس نیاز واحد تجاری خود این بازه را انتخاب می کند ، برای این کار نیاز به یک فرم استاندارد هست که در نرم افزار حسابداری شرکتی آن را در دسترس خواهیم داشت .

و دومین مورد ، محاسبه میزان درآمد حاصل از فروش است در اصلی ترین روش محاسبه سود و زیان نیاز است تا درآمد های حاصل از فروش کالا یا ارائه خدمات محاسبه شود . این درآمد هم با توجه به همان بازه زمانی که انتخاب کرده اید ، محاسبه می شود.

در آخر تعیین قیمت تمام شده برای تولید کالا یا ارائه خدمات مرحله مد نظر ما می باشد ، ارائه کردن یک خدمت یا تولید مسلماً دارای بهای تمام شده می باشد ، که این بها در تولید کالا شامل هزینه مواد اولیه و در ارائه خدمات شامل دستمزد کارکنان و کارمندان است .

درآمد های یک واحد اقتصادی با توجه به نوع فعالیت آن به دو دسته زیر قابل تقسیم است :

الف) درآمدهای عملیاتی

ب) درآمد های غیرعملیاتی

• درآمد های عملیاتی :

مجموعه در آمدهایی هستند که از فعالیت های اصلی و مستمر واحد تجاری حاصل میگردند و موسسه برای دستیابی به این نوع از درآمد ها ایجاد شده است. درآمدهای عملیاتی شامل ، فروش کالا ، ارائه خدمات ، استفاده دیگران از دارایی های شرکت. اندازه گیری درآمد های عملیاتی : درآمد عملیاتی معمولاً بر اساس توافق طرفین معامله تعیین می شود . این درآمد به ارزش منصفانه مابه ازای دریافتی یا دریافتنی پس از کسر تخفیفات تجاری و توافقی ، اندازه گیری و ثبت می شود .

• درآمد های غیر عملیاتی : درآمدی است که از فعالیت های اصلی موسسه نشات نمی گیرد و با آن ها ارتباطی ندارد و به عنوان درآمد غیر فرعی شناخته می شود .برای تشخیص درآمد های غیر عملیاتی از عملیاتی باید حوزه فعالیت اصلی موسسه را ملاک و مبنا قرار داد.
• هزینه های موسسه به دو قسمت زیر قابل تقسیم هستند:

الف) هزینه های عملیاتی

ب)هزینه های غیرعملیاتی

هزینه های عملیاتی و غیر عملیاتی در صورت سود و زیان :

هزینه های عملیاتی عبارت است از هزینه هایی که با فعالیت های اصلی و مستمر واحد تجاری در ارتباط هستند ، اما هزینه های غیر عملیاتی ، مخارج غیرجاری هستند که با فعالیت های مستمر و جاری موسسه ارتباط ندارند. در حقیقت تمام هزینه هایی که به صورت مستقیم و دائم در ارائه خدمات ، فروش کالا یا تولید نقش دارند ، جزء هزینه های عملیاتی هستند و مابقی به عنوان هزینه های غیر عملیاتی محسوب می شوند.

طبقه بندی هزینه های عملیاتی

هزینه های عملیاتی بر مبنای کارکرد هزینه ها به سه دسته طبقه بندی می شوند . ۱_ بهای تمام شده کالای فروش رفته و خدمات ارائه شده :شامل مجموعه مخارج مرتبط با تحصیل یا تولید کالاهایی که یک واحد اقتصادی به فروش می رساند را بهای تمام شده کالای فروش رفته می گویند . ۱_ بهای تمام شده کالای فروش رفته :مجموعه مخارجی که موسسه های خدماتی در ارتباط مستقیم با درآمد عملیاتی خود متحمل می شوند .۲_ بهای تمام شده خدمات ارائه شده: مجموعه مخارجی که موسسه های خدماتی در ارتباط مستقیم با درآمد عملیاتی خود متحمل می شوند.۲_ هزینه های توزیع و فروش : هزینه هایی که موسسه در ارتباط با توزیع ، فروش و تحویل کالا به مشتری ، متحمل می شود. ۳_ هزینه های عمومی و اداری: هزینه هایی که موسسه در ارتباط با اداره امور خود و انجام فعالیت های اداری متحمل شده و ارتباط مستقیمی با کسب درآمد ندارند.

• در موسسات ، علاوه بر درآمد ها و هزینه های عملیاتی که ارتباط مستقیم با فعالیت های موسسه دارد و بخش عمده درآمد و هزینه های موسسه را شامل می شود ، امکان دارد درآمد ها و هزینه های عملیاتی دیگری نیز وجود داشته باشد که موسسه آنها را به عنوان ( سایر درآمدها و هزینه های عملیاتی ) در صورت سود و زیان ارائه می نماید.

چه اقلامی در صورت سود و زیان وجود دارد؟

امکان دارد درآمد ها و هزینه های هر شرکت با دیگری مثل هم نباشد ، زیرا عملیات مالی هر شرکت و یا کسب و کاری با هم فرق دارد . اما با این وجود مواردی هستند که اکثرا در صورت سود و زیان می باشند .

۱_ درآمد ، درآمد فروش : فرآیند کسب درآمد در اغلب شرکت ها یکسان است ، آنان با فروش محصولات و خدمات شان به درآمد می رسند . صورت سود و زیان با کسب درآمد در آغاز کار بوجود می آید ، برخی از کسب و کار ها یا شرکت ها بسته به نوع خدمتی که ارائه و یا کالایی که می فروشند ، درآمد شان متفاوت است .

۲_بهای تمام شده کالای فروش رفته : بعد از اتمام محاسبه و تکمیل درآمد ها ، هزینه های عملیاتی گزارش می شوند . این هزینه موارد مختلف را شامل می شوند از جمله : مواد مستقیم ، دستمزد مستقیم ، سربار کارخانه . این هزینه ها در زمان گزارش ، جزو اولین دسته از هزینه هایی هستند که ثبت می شوند.

۳_ سود ناخالص : سومین عنوانی که در گزارش نوشته و سپس ثبت می شود ، سود ناخالص است ، که از کسر بهای تمام شده کالای فروش رفته از درآمد فروش ، بدست می آید . در حسابداری ، سود ناخالص به تفاوت بین درآمد و هزینه های ساخت محصولات یا ارائه خدمات ، قبل از کسر کردن هزینه های مالیات ، حقوق ، گفته می شود .

۴_ هزینه های اداری و توزیع و فروش : سر تیتر بعدی که عدد آن از سود ناخالص کسر می شود و سود خالص قبل از مالیات بدست می آید ، هزینه های اداری و توزیع و فروش گفته می شود . هزینه های اداری شامل : حقوق ، اجاره ، حسابرسی ، تلفن و تلگراف ، نوشت افزار ، پست و متفرقه می باشند . این هزینه ها با تولید کالا یا ارائه خدمات مرتبط نیستند به همین علت در بهای تمام شده کالای فروش رفته قرار نمی گیرند .

۵_ سود عملیاتی  : سود خالص قبل از کسر مالیات را به عبارتی سود عملیاتی می نامند ، زیرا هنوز مالیات و بهره از آن کسر نشده است . درآمد عملیاتی از کسر درآمد ها از هزینه های مستقیم و غیر مستقیم بدست می آید. این سود برای شرکت از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که بیانگر سود ناشی از عملیات منظم شرکت و کسب و کار است .

۶_ هزینه مالی : این حساب شامل هزینه کارمزد وام های دریافتی ، هزینه تمبر و سفته ، هزینه جرائم دیر کرد وام های اخذ شده و هزینه های متفرقه مالی است . در واقع هزینه ای است که موسسه به منظور وجوه نقد لازم ، متحمل می گردد. هزینه های مالی عبارت اند از هزینه هایی که به تامین مالی شرکت از طریق بدهی های مربوطه است ، که ارزیابی آن ها برای شرکت مفید می باشد .

۷_ هزینه استهلاک : هزینه استهلاک بیانگر این است که چه مقدار از ارزش دارایی موجود در یک بازه زمانی مشخص استفاده شده است . غیر نقدی بودن آن به دلیل مالیات است ، با کسر کردن هزینه استهلاک از سود خالص ، مالیات پرداختی شرکت را می توان کاهش داد . دارایی های ثابت و بلند مدت شرکت مانند ، ساختمان ، وسایل نقلیه ، ماشین آلات ، تجهیزات و … در طی گذر زمان دچار کاهش ارزش شده و هزینه استهلاک به آن ها تعلق می گیرد.

۸_ سود یا زیان خالص قبل از کسر مالیات : نتیجه فعالیت های عادی و مستمر واحد تجاری که از بخش درآمد ها و هزینه های عملیاتی و غیر عملیاتی تشکیل شده است به عنوان سود یا زیان خالص قبل از کسر مالیات به عنوان یک رقم مشخص در صورت سود و زیان گزارش می شود. این عنوان بعد از کسر کردن هزینه های مالی در گزارش ثبت می شود.

۹_ مالیات : قبل از محاسبه سود خالص ، باید مالیات محاسبه و کسر گردد ، معمولاً مالیات با توجه به قوانین شامل معافیت هایی است که هر ساله مبلغ معینی برای معافیت تعیین می شود .

۱۰_ سود خالص : سود خالص به عنوان نتیجه نهایی گزارش سود و زیان شناخته می شود ، حاصل کسر کلیه هزینه های موسسه از درآمد های آن پس از کسر مالیات بر درآمد است . این مبلغ می تواند به عنوان معیار سنجش عملکرد موسسه در یک دوره مالی باشد . در آخر زمانی که سود سهام پرداختنی را از آن کسر کنیم ، به حساب سود انباشته در ترازنامه منتقل می شود.

تهیه گزارش سود و زیان

• : برای تهیه گزارش سود و زیان دو روش اعمال می شود . در روش تک مرحله ای : ابتدا کلیه درآمد ها و در ادامه آن کلیه هزینه ها آورده و ثبت می شود ، در آخر مابه الاتفاوت آن ها سود یا زیان قبل از کسر مالیات نمایش داده می شود . روش دوم ، دو مرحله ای نام دارد که ابتدا درآمد های عملیاتی و بعد از آن هزینه های عملیاتی آورده می شود ، در نهایت از مابه الاتفاوت این دو سود یا زیان ناویژه به دست می آید . در مرحله بعد درآمد های غیرعملیاتی و هزینه های غیر عملیاتی ثبت می شود که حاصل مابه الاتفاوت این مرحله و مرحله قبل ، به سود و زیان قبل از کسر مالیات می رسیم.

آیا تهیه صورت سود و زیان ضروری است؟

هدف از تشکیل یک بنگاه اقتصادی کسب درآمد است ، برای اینکه دریابیم آیا بنگاه اقتصادی به این هدف رسیده یا خیر ، نیاز است تا درآمد و هزینه را به طور مستمر مورد بررسی قرار دهیم . ارائه کردن گزارشات صورت وضعیت ، ماهانه ، سالانه و فصلی به مدیران و صاحبان سهام آن ها را از وضعیت بنگاه تجاری آگاه می کند .

همچنین سرمایه گذاران و تحلیل گران برای تجزیه و تحلیل فعالیت اقتصادی بنگاه ، نیاز به داشتن اطلاعات دقیق از نتیجه فعالیت های بنگاه های تجاری دارند که به وسیله ارائه صورت های مالی به طور منظم تحقق می یابد. از مهم ترین صورت های مالی ، صورت سود و زیان جامع است که نشان دهنده درآمد ها و هزینه های یک بنگاه در دوره مالی تعیین شده است .

انواع و اقسام سود در گزارش سود و زیان

صورت سود و زیان دارای سه نوع سود می باشد . ۱_سود ناخالص : سود ناخالص از کسر ارقام فروش کالا از بهای تمام شده کالا به دست می آید و از طریق فرمول زیر حل می شود .

 ( فروش کالا _ بهای تمام شده کالا = سود ناخالص )

۲_ سود عملیاتی : سود عملیاتی یا به عبارتی سود قبل از کسر مالیات ، از کسر کردن سود ناخالص از هزینه های اداری و توزیع و فروش و هزینه استهلاک و … به دست می آید . و از طریق فرمول زیر حل می شود .

( سود ناخالص _ هزینه های اداری و توزیع و فروش _ هزینه استهلاک = سود عملیاتی )

۳_ سود خالص : سود خالص ، از کسر کردن مالیات از درآمد های غیر عملیاتی به علاوه هزینه های غیر عملیاتی کسر از سود عملیاتی به دست می آید ‌. و از طریق فرمول زیر حل می شود .

 ( سود عملیاتی _ هزینه های غیر عملیاتی + درآمد های غیر عملیاتی _ مالیات = سود خالص )

• قابل توجه ترین بخش صورت سود و زیان ، که نتیجه فعالیت یک شرکت یا کسب و کار را بیان می کند ، قسمت پایانی آن یعنی سود یا زیان ویژه است که با تامل و مطالعه بر روی آن می توان دریافت که حاصل فعالیت های شرکت سود آور بوده یا زیان آور .

ترازنامه و صورت سود و زیان چه تفاوتی با یکدیگر دارند ؟

تاریخ ترازنامه ، به عنوان صورتی که معرف وضعیت مالی واحد تجاری است ، بیانگر یک مقطع زمانی مشخص مانند ۲۹ اسفند ۱۳۹۹ می باشد . در حالی که صورت سود و زیان به گونه ای است که یک دوره زمانی مشخص ، مانند سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۱۳۹۹ را شامل می شود. تاریخ ترازنامه معرف پایان دوره گزارشگری مالی است.

• نمونه هایی از سایر درآمدها و هزینه های عملیاتی عبارت است از :

الف ) سایر درآمد های عملیاتی : ۱_ سود حاصل از فروش ضایعات ۲_ اضافی انبار ۳_ اضافی صندوق .

ب ) سایر هزینه های عملیاتی : ۱_هزینه کاهش ارزش موجودی کالا ۲_ کسری انبار ۳_ کسری صندوق .

• اطلاعات زیر باید در بخش عنوان به طور دقیق ارائه گردد:

الف) نام واحد گزارشگر و شکل حقوقی آن

ب) نام صورت مالی (صورت سود و زیان)

ج) تاریخ و دوره زمانی گزارشگری

د) واحد پول گزارشگری

ه) سطح گرد کردن (رند کردن) مبالغ مندرج در صورتهای مالی

• محاسبه سود(زیان) عملیاتی در موسسه های خدماتی:

موسسه های خدماتی ، واحد هایی هستند که خدماتی به مشتریان ارائه می کنند و معمولاً در قبال ارائه خدمات ، منفعت به دست می آورند ، ارائه خدمات از عمده ترین منبع کسب درآمد در موسسه های خدماتی است برای محاسبه سود یا زیان عملیاتی در این موسسه ها ابتدا درآمد ارائه خدمات از بهای تمام شده خدمات ارائه شده کسر و سود ناخالص مشخص می شود ، سپس سود ناخالص از هزینه های عملیاتی کسر می گردد و سود (زیان) عملیاتی بدست می آید .

محاسبه سود (زیان) عملیاتی در موسسه های بازرگانی:

موسسه های بازرگانی ، واحد هایی هستند که به خرید و فروش مواد خام ، فراورده ها و کالاها اشتغال دارند ، این واحد ها معمولاً بدون تغییر شکل و محتوای کالاهای خریداری شده  آنها را به فروش می رسانند .  مراحل محاسبه سود (زیان ) عملیاتی در موسسه های بازرگانی : ۱_ فروش خالص یا در آمد حاصل از فروش ۲_ بهای تمام شده کالای فروش رفته ۳_سود (زیان) ناخالص ۴_ هزینه های عملیاتی ۵_ سود (زیان) خالص عملیاتی.

این مقاله از طرف شرکت نرم افزاری آرپا تهیه شده است و توضیحات کلی در مورد صورت سود زیان ارائه شده است.