در مشاغلی که به صورت یک مجموعه بزرگ فعالیت دارند ، افراد بسیاری به شکل گروهی در به ثمر رسیدن یک محصول یا خدمت تلاش می کنند . مدیران این شرکت ها و صاحبان کسب و کار ، با به کارگیری حسابداری شرکت ها قادر هستند تمامی گزارشاتی که به تکمیل شدن روند فعالیت آن ها ارتقا می بخشد را در محاسبات اعداد و ارقام یا حساب و کتاب های خود ، لحاظ کنند. اکنون موضوع حسابداری شرکت ها به یک مبحث پر رنگ در بین افراد و حسابداران تبدیل شده است که کلیه سهام داران و مدیران شرکت ها به آن اهمیت می دهند.
حسابداری شرکت‌ها چیست؟
همان طور که مطلع هستید ، شرکت‌های متفاوتی در ایران مشغول به کار و فعالیت هستند که هر یک از آنها ویژگی‌های مخصوصی دارند. هدف تمامی این شرکت‌ها رسیدن به سود بوده و از این رو بایستی از لحاظ مالی شفافیت داشته باشند. شرکت‌های بزرگ و کوچک از قسمت های زیادی تشکیل شده اند که با استفاده از نرم افزار حسابداری یکپارچه می توانند کسب و کار خود را به خوبی مدیریت کنند.
هر یک از این قسمت ها وظیفه مخصوصی را برعهده داشته و مجموع آنها فعالیت اصلی شرکت را در بر می گیرد . در زمان گذشته به دلیل عدم وجود شرکت‌های تجاری، کار رسیدگی به حساب‌های کسب و کارها چندان سخت نبوده و معمولاً خود افراد به تمام حساب ها رسیدگی می‌کردند اما در حال حاضر هم شرکت‌ها بسیار پیچیده تر و بزرگ تر شده اند و هم حساب‌های متنوع تری در این شرکت‌ها بوجود آمده است که کار جمع آوری و ثبت آنها را برای مدیریت مجموعه بسیار سخت کرده است.
از این جهت ، زمانی که مدیر شرکت‌ها احساس کردند که وظیفه جمع آوری، ثبت و تهیه گزارش حساب‌ها را نمی‌توانند به تنهایی انجام دهند، افرادی را استخدام کردند تا این کار را به صورت تخصصی تر انجام دهند. به همین علت کم کم رشته حسابداری بوجود آمد و افرادی که آن را فرا گرفتند توانستند با ایجاد چارچوب ها و قوانین خاص ، حساب‌های موجود در شرکت‌های مختلف را جمع آوری کرده و آنها را در قالب گزارش‌های مدون و مرتب به مدیر مجموعه ارائه کنند.
تهیه صورت گردش وجوه نقد ، استخراج و تحلیل و تفسیر داده های مالی شرکت ، تهیه تراز نامه و انجام فعالیت های خاص مانند آماده سازی صورت های تلفیقی از وظایف این شاخه از حسابداری می باشد که در ادامه به توضیح بیشتر آن خواهیم پرداخت .
شرکت ، عبارت است از اجتماع دو یا چند نفر که به منظور کسب سود فعالیتی مشترک را انجام می دهند و منافع آن را به نسبت معین بین یکدیگر تقسیم می کنند . به این منظور هر کدام از آن ها اقلامی چون وجه نقد ، وسایل و ماشین آلات مختلف را با توجه به توان خود وارد شرکت خواهند کرد . در قانون تجارت تعریف صریح و روشنی از شرکت وجود ندارد ولی در قانون مدنی شرکت عبارت است از اجتماع حقوق مالکان مختلف در شیئی واحد به نحو اشاعه . شرکت ها از عناصری تشکیل شده اند که شامل شرکاء ، آورده نقدی و یا غیر نقدی هر فرد (سهم شراکت) ، ماهیت حقوقی شرکت و شیوه تقسیم سود و زیان می شود.
تفاوت حسابداری شرکت های دولتی و غیر دولتی (خصوصی) چیست ؟
همانطور که در مقاله حسابداری دولتی به آن پرداختیم ، به مسیری که در آن گزارش فرآیندهای بودجه ای و رویداد های مالی همه ی دستگاه های اجرایی زیر مجموعه دولت در ابتدا جمع آوری، ثبت و طبقه بندی، خلاصه، تفسیر و گزارش می شوند حسابداری دولتی می گویند. هدف اصلی و مهم از پیاده سازی این فرآیند برنامه ریزی و تصمیم گیری درمورد کنترل بودجه است.
در خصوص حسابداری مؤسسات غیرانتفاعی باید گفت این مجموعه مثل تمام شرکت ها، سازمان ها و اداراتی که به صورت انتفاعی(دولتی) و با قصد کسب سود بیشتر کار می کنند ، دارای فعالیت های اقتصادی می باشند پس در کلیات حسابداری شرکت ها (بجز مواردی که معاف از مالیات می باشند)مثل همه ی مراکز آموزشی غیر انتفاعی(غیر دولتی) از مهد کودک تا دانشگاه که در مناطق کمتر توسعه یافته و محروم فعال بوده و زیر نظر مراجع قانونی فعالیت می کنند.
بنابراین، تنها تفاوت حسابداری شرکت های دولتی با حسابداری شرکت های غیر دولتی این است ، آنچه که در بخش دولتی و غیر دولتی فرق دارد ، چگونگی عمل حسابداری در مؤسسات دولتی و بخش غیر دولتی است که در مؤسسات دولتی( دستگاه اجرایی ) و غیر دولتی نفس و ماهیت حسابداری مغایرتی باهم ندارد بلکه به لحاظ استفاده از مبانی مختلف اختلافی در زمان و نحوه شناسایی برخی عناصر صورت های مالی ایجاد می شود.
نحوه انجام عملیات محاسباتی حسابداری شرکت ها
شما در ابتدا نیاز دارید تا با نوع شرکت آشنا شوید. اکنون رایج ترین شرکت هایی که در ایران فعالیت می‌کنند شامل شرکت‌های خدماتی، پیمانکاری، تولیدی، سهامی و بازرگانی می‌باشند. هر یک از این شرکت‌ها ساختار خاص خود را دارد و برای حسابداری آنها قوانین و دستورالعمل های ویژه‌ای وجود دارد. پس از شناخت ماهیت شرکت، حالا نوبت به ثبت حساب و کتاب ها در نرم‌افزار حسابداری و گزارش آنها در قالب ترازنامه ، صورت سود و زیان و سایر گزارش‌های مالی است.
حسابداری شرکت های تولیدی
شرکت هایی را که مواد اولیه و کالاهایی را خریداری و آنها را تغییر شکل می دهند و یا به کالای دیگری تبدیل می کنند و به فروش می رسانند ، شرکت های تولیدی می گویند. شرکت های تولیدی با استفاده از عوامل تولید به ساخت کالا می پردازند.
یکی از مهم ترین دارایی های شرکت‌های تولیدی موجودی مواد و کالا است. در حسابداری شرکت های تولیدی به همان اندازه که تعادل در موجودی نقد شرکت مهم است ، تعادل در میزان موجودی مواد و کالا نیز حیاتی می باشد ؛ موجودی بیشتر از نیاز در حسابداری شرکت تولیدی، باعث انباشت سرمایه و راکد ماندن آن می‌گردد ضمن آنکه بی کیفیتی و ضرر و زیان قابل توجه در پی دارد.
موجودی کمتر از نیاز در سیستم حسابداری شرکت تولیدی نیز، باعث وقفه در عملیات تولید و فروش و عدم تامین نیاز مشتری و از دست دادن سهم بازار خواهد شد . پس تعادل در انواع موجودی کالا در شرکت های تولیدی چگونه حاصل می‌شود؟ حداقل موجودی مواد، مقداری از مواد اولیه موجود در انبار است که لازم است حداقل به آن میزان در انبار موجودی داشته باشیم تا خط تولید دچار وقفه نشود و قبل از آن که به حداقل میزان برسد سریعاً اقدام به خرید نماییم. حداکثر موجودی مواد هم مقداری از مواد اولیه است که لازم نیست بیشتر از آن در انبار نگهداری شود چون نیاز تولید را جواب گو بوده و نگهداری مازاد آن باعث خواب سرمایه و حتی بی کیفیتی مواد می‌گردد. در چنین شرایطی استفاده از نرم افزار حسابداری و انبارداری، خیال شما را از بابت موجودی کالا آسوده خواهد کرد.
حد تجدید سفارش در حقیقت میزان یا مقدار موادی است بین حداقل و حداکثر موجودی که در زمان کاهش موجودی انبار به آن مقدار، باید به خرید مواد اقدام نمود تا مطمئن باشیم قبل از این که موجودی مواد به میزان حداقل برسد، مواد به انبار خواهد رسید.
حسابداری شرکت های خدماتی
می دانیم که شرکت های خدماتی، مجموعه هایی هستند که آثار فعالیتی آن ها ملموس نبوده و در قالب یک کالا عرضه نمی گردد. به عنوان مثال آموزشگاه های موسیقی، تعمیرگاه های مجاز، شرکت های حسابداری، مجموعه های انبارداری ، شرکت های حمل و نقل و ترابری و هزاران مثال دیگر اشخاصی حقیقی و حقوقی هستند که بدون ارائه محصولی فیزیکی به فعالیت اقتصادی می پردازند، لذا بی دلیل نیست که کار اینگونه مجموعه ها برای شناساندن خود به عموم مردم یا مشتریان بالقوه خود دشوارتر از مجموعه های بازرگانی می باشد .
واحدهای خدماتی ، واحدهایی هستند که خدمتی را به مشتریان ارائه می‌کنند و معمولاً در قبال ارائه خدمت حق الزحمه دریافت می‌کنند. شرکت خدماتی بدون ماده اولیه و با هزینه کردن خرید و وسایل مورد نیاز خدماتی، ارائه خدمت نموده و کسب درآمد و سود می‌کنند.
فعالیت‌های حسابداری در شرکت های خدماتی صرفاً تحصیل درآمد و یا صرف هزینه نیست، بلکه اموری مانند فعالیت در خصوص خرید دارایی، ایجاد بدهی و یا افزایش سرمایه نیز می‌باشد و نیازمند وجود یک نرم‌افزار حسابداری جامع و دقیق برای مدیریت حساب‌ها است.
یک شرکت خدماتی ، شرکتی است که با ارائه خدمات به مشتریان و مراجعه کنندگان کسب درآمد می نماید. در شرکت های خدماتی وجود یک سیستم حسابداری خدماتی کارآمد همانند حسابداری سایر شرکت ها (بازرگانی و تولیدی) مسئله ای الزامی است. به نظر می رسد حسابداری شرکت خدماتی به این دلیل که در این شرکت ها موجودی کالای شرکت، گردش خاصی ندارد کمتر مورد توجه قرار گرفته است .
حسابداری شرکت های پیمانکاری
شرکت‌های پیمانکاری اصولا شرکت‌های باتجربه و متخصصی در زمینه‌ی ساخت و ساز و پروژه‌های پیچیده بوده و معمولا شرکت برای انجام چنین عملیاتی امور مالی خود را دسته‌بندی می‌کند. پروژه هایی که با سرمایه‌ی فراوان انجام می‌شود و دولت هم در طی یک مزایده امتیاز ساخت پروژه‌ی بزرگ همانند ساخت و ساز، سد سازی، و… را به شرکت‌های داوطلب واگذار می‌کند و زمان توافق قرارداد مخصوصی میان دولت و شرکت موردنظر منعقد می‌شود.
از زمان اجرای این قرارداد شرکت وظیفه دارد در مقابل مبلغ پولی که از دولت دریافت می‌کند (در زمان مشخص) پروژه را به پایان برساند که تمامی این مراحل با حسابداری پیمانکاری ارتباط دارد . یکی از مواردی که ضرورت این نوع گرایش حسابداری را آشکار می‌سازد مدیریت هزینه هاست. یعنی در قرارداد ها، پیمانکار یک قیمت کلی برای کل پروژه در نظر می گیرد، اما ممکن است در طول پروژه هزینه‌های پیش‌بینی نشده اتفاق بیفتد، که در عرصه‌ی حسابداری آنها را با عنوان هزینه‌ی جانبی می‌شناسیم.
حسابداری شرکت های بازرگانی
هدف از تأسیس شرکت های بازرگانی بدست آمدن سود می‌باشد. بنابراین در ثبت های حسابداری شرکت های بازرگانی، صورت مالی باید سود واقعی شرکت های بازرگانی را ارئه دهد. در واقع صورت سود و زیان در حسابداری بازرگانی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. همچنین میزان سود و زیان حاصل از انواع تجارت ها را حسابداری شرکت‌های بازرگانی تعیین می‌نماید. شرکت های بازرگانی برای بررسی و ایجاد نظم در حساب شرکت، میزان دارایی، میزان بدهی، سود و زیان شرکت در دوره‌های مالی مشخص نیازمند حسابداری بازرگانی می باشند .
اگر بخواهیم فعالیت این شرکت‌ها را به طور دقیق تری بررسی کنیم، می‌توان گفت که هر یک از شرکت هایی که می‌توانند در قامت یک شرکت بازرگانی عمل کرده و معاملات ارزی را صورت دهند. این نوع شرکت‌ها ماهیت صادرات و واردات داشته و تبادلات ارزی در آنها زیاد انجام می‌شود. از این رو اگر یک شرکت خدماتی، سرویس ها و خدمات خود را در خارج از کشور ارائه کند، می‌تواند از حسابداری مخصوص شرکت های بازرگانی نیز در بررسی حساب‌های خود استفاده کند.
از این رو در حسابداری شرکت های بازرگانی ابتدا باید ببینید که شرکت تحت نظر شما در کدام حوزه فعالیت می‌کند؛ مثلا اگر شرکت خدماتی است ثبت های خدماتی را به خوبی جمع آوری کرده و با ادغام آنها با ثبت‌های شرکت بازرگانی، گزارشات مربوط به شرکت بازرگانی را تهیه نمایید.
شرکت نرم افزاری آرپا ارائه دهنده نرم افزار یکپارچه مالی، اداری، بازرگانی با بیش از 3 هزار مشتری در سراسر کشور راهکار نرم افزاری ویژه ای را برای شرکت های بزرگ و متوسط ارائه داده است که شامل 40 زیر سیستم می باشد.
