فرض کنید شما به عنوان حسابدار در یک شرکت یا سازمانی مشغول به کار هستید ، در شرکت شما اشخاص دیگری هم مشغول به کار می باشند. این اشخاص در ازای کاری که ارائه می دهند مستلزم دریافت دستمزد می باشند ، آیا شما به عنوان حسابدار حقوق و دستمزد فکر کرده اید که برای محاسبه حقوق و دستمزد خود و دیگر اشخاص به چه اطلاعاتی نیاز خواهید داشت ؟ برای انجام محاسبات مربوط به حقوق و دستمزد پرسنل تولید ، ملزم به رعایت چه دستورالعمل هایی خواهید بود ؟ توجه داشته باشید که آماده سازی اطلاعات مربوط به کارکرد کارکنان با استناد به قانون کار انجام می گیرد . بنابراین این در این مقاله با قوانین مربوط به کارکرد پرسنل از جمله اضافه کاری و دیگر اجزای آن آشنا خواهید شد ، تا توانایی این را داشته باشید که حقوق و دستمزد اشخاص را به درستی محاسبه کنید تا حقی از کسی زایل نگردد .
معمولاً در اغلب شرکت ها آیین نامه هایی مبنی بر کارکرد درست پرسنل وجود دارد که توسط مقامات صلاحیت دار وضع و در معرض اجرا قرار می دهند . آیین نامه های موجود در شرکت ها عبارت اند از : آیین نامه های استخدامی ، انضباطی ، حقوق و دستمزد و غیره … .
هر کدام از کارگران به موجب ماده ۵۱ قانون کار ، مدت زمانی را در شرکت به منظور انجام کار سپری می کنند . به این ساعاتی که کارگر نیرو، توانایی و وقت خود را در اختیار کارفرما قرار می دهد ، ساعت کاری موظف گفته می شود . ساعت کاری موظف در شرکت ها بر اساس حجم کاری متفاوت است اما شایان ذکر است که ، ساعات کار کارگران در شبانه روز نباید از ۸ ساعت تجاوز کند .
به موجب تبصره ۱ ماده ۵۱ قانون کار، کارفرما با توافق کارگران ، نماینده یا نمایندگان قانونی آن ها می تواند ساعات کار را در بعضی از روز های هفته کمتر از میزان تعیین شده و در دیگر روز ها بیشتر (اضافه) بر این میزان مشخص کند ، به شرط این که مجموع ساعات کار در یک هفته از ۴۴ ساعت تجاوز نکند . در کار های سخت و زیان آور و زیر زمینی ساعت کار روزانه نباید از ۶ ساعت و ساعت کار هفتگی نباید از ۳۶ ساعت در هفته تجاوز نماید .
کارکرد پرسنل بر اساس دو مبنا شناور است و با توجه به شغل (کار) مورد نظر تعیین می شود . این دو مبنا از کارکرد عبارت اند از : ۱_ کارکرد ساعتی ، ۲_ کارکرد روزانه .
کارکرد ساعتی : در مورد پرسنلی و افرادی که به صورت نیمه وقت و یا کمتر از ساعات قانونی تعیین شده به کار اشتغال دارند کارکرد آنان به نسبت ساعات کار انجام شده ، محاسبه می شود .
کارکرد روزانه : کارکرد روزانه در مواردی که نیاز های کاری چند ماه یا چند سال طول بکشد و نیاز به پرسنل تمام وقت یا دائم باشد ، دستمزد پرسنل به صورت ماهیانه محاسبه و پرداخت می شود ، در این گونه موارد کارکرد پرسنل به صورت روزانه محاسبه و پرداخت می شود . توجه داشته باشید که ، در اغلب موارد کارکرد روزانه نیز به ساعت تبدیل میشود .
اضافه کاری چیست؟
در یک تعریف عمومی و بسیار ساده اضافه کاری این چنین بیان می شود، اضافه کاری یعنی واگذار کردن کار اضافی به یک کارگر یا کارمند. البته برای در نظر گرفتن و محاسبه اضافه کاری شرایطی در نظر گرفته شده است که باید هم کارفرمایان و هم کارگران و کارمندان آن ها را مد نظر داشته باشند . به عبارتی دیگر ، انجام کار بیش از ساعات تعیین شده در قانون کار را اضافه کاری می گویند .
اضافه کار در قانون کار از چه شرایطی برخوردار است ؟
مطابق قانون کار ساعات کاری هر کارگاه باید ۴۴ ساعت در هفته و از ۸ ساعت در طول روز باشد و از این میزان تجاوز نکند. بر اساس ماده ۵۹ قانون کار در صورت انجام کار بیشتر از ساعت کار موظفی باید اضافه کار محاسبه شود که دارای شرایط مخصوصی است. که در ادامه به توضیح این شرایط خواهیم پرداخت :
۱- طبق توافق میان کارگر و کارفرما صورت گیرد
۲- هزینه اضافه کار محاسبه و مبلغ پرداختی بابت این ساعات اضافه کاری باید به کارگر پرداخت شود
۳- به صورت موقت باشد، از ۴ ساعت در روز بیشتر نباشد به جز در شرایط اضطراری
۴- کارگر شیفت شب کار نباشد
۵- کارگر به کارهای سخت و زیان آور مشغول فعالیت نباشد
۶- کارگر نوجوان نباشد
نکته قابل توجه ، محاسبه اضافه کاری زمانی تحقق می یابد که ساعات کاری تکمیل شده باشد. در مواردی که ساعات کار اضافه کار بیشتر از حد معمولی (منظور ساعات کار معمول در سازمان که لازم است انجام شود) میزان ساعات، اضافه کاری محسوب نمی شود.
