مبحث حقوق صاحبان سهام برای افرادی که با آن آشنایی ندارند و معلوماتی در مورد آن کسب نکرده اند ، با ابهام همراه می باشد . اما برخی از افراد به دلیل اینکه از اطرافیان یا کسانی که با آن ها معاشرت می کنند شنیده اند که فعالیت در این بازار سهام و بورس با سود همراه است ، وارد آن شده و سرمایه گذاری می کنند . قطعاً سرمایه گذاری بدون دانش اولیه منجر به ضرر و زیان سرمایه گذار میشود ، بنابراین باید با آگاهی کامل و مشاوره این عمل صورت پذیرد .
در این مقاله از آرپا تولید کننده نرم افزار حسابداری و مالی قصد داریم به طور کامل ، به موضوع حقوق صاحبان سهام بپردازیم . تا پایان این مقاله هر آنچه که باید در مورد حقوق صاحبان سهام بدانید را متوجه خواهید شد. پیش از اینکه به مبحث حقوق صاحبان سهام بپردازیم ، در مورد سهام و انواع آن توضیحات مختصر و مفیدی خواهیم داد ، با ما همراه باشید .
- اوراق بهادار، سهام
اصطلاح اوراق بهادار ، یک ابزار مالی دارای ارزش پولی است که قابلیت تبدیل به پول نقد را دارد. اوراق بهادار میتواند نمایانگر ایفای مالکیت در یک شرکت سهامی عام (از طریق سهام) یا رابطه طلبکاری با یک نهاد دولتی یا یک شرکت (از طریق اوراق قرضه) یا حقوق مالکیت دیگری باشد.
جالب است این نکته هم بدانید که هر شئ ای که دارای ارزش مادی فراوان برای شخص حقیقی باشد را، اوراق بهادر می نامند و سهام نیز به این معنا است، که شما با بهره گیری از هدف خاصی، میزانی از دارایی های خود را در راستای اهدافتان سرمایه گذاری می نمایید و در پایان از منافع به دست آمده حق خود را دریافت می کنید.
اوراق سهام، نشان دهنده منافع مالکیتی سهام داران در یک نهاد (شرکت یا تعاونی) است و به شکل سهام سرمایه تحقق می‌یابد که شامل سهام عادی و ممتاز نیز میشود. دارندگان اوراق بهادار عادی معمولاً سود سهام خود را دریافت می‌کنند و هنگام فروش اوراق بهادار می‌توانند از سرمایه سود ببرند (با فرض اینکه ارزش آن سهام افزایش یافته باشد). اوراق بهادار سهام از طریق حق رأی، به دارنده آن این حق را میدهد تا در مدیریت شرکتی که سهام دار آن است نقش داشته باشد. در صورت ورشکستگی شرکت، پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، این سهام داران فقط در باقیمانده سهم شریک هستند.
انواع سهام در شرکت های سهامی
شرکت های سهامی مجاز به انتشار دو نوع سهام عادی و ممتاز هستند :
- سهام عادی
در تقسیم بندی سهام عادی به دو دسته سهام با نام و سهام بی نام تقسیم می شود.
- سهام با نام :
در این گونه سهام، دارنده سهم معلوم و مشخص است و در محل شرکت دفتری وجود دارد که شماره ردیف سهام و نام دارنده در آن ذکر شده است. بنابراین هر سهم از روی شماره ردیف آن معلوم است که متعلق به چه شخصی می باشد. انتخاب سهام با نام به خاطر آن است که شرکت مایل است شرکای خود را بشناسد. انتقال این نوع سهام از انتقال سهام بی نام تشریفات بیشتری دارد و باید در دفتر سهام شرکت ثبت گردد.
- سهام بی نام :
سهام بی نام ، ورقه ای است که اسم دارنده آن در ورقه و یا در دفاتر شرکت ثبت نشده و کسی که آن را در دست داشته باشد مالک آن شناخته می شود. اگر کسی خواست سهام بی نام خود را بفروشد کافی است که قیمت آن را دریافت و سهم را مانند اسکناس تسلیم خریدار می کند. سهام با نام یا بی نام در تمام مراحل، دارای یک ارزش می باشند و دارندگان آن ها در نفع و ضرر و استفاده از شرکت یکسان هستند.
- سهام ممتاز
در ایالات متحده و کشورهای غربی، سهام ممتاز به سهامی اطلاق می شود که دارنده آن، حداقل نسبت به دریافت مبلغ ثابتی براساس درصدی از ارزش اسمی سهام خود محق است. همچنین به هنگام تصفیه نسبت به سهام داران عادی در اولویت قرار دارند.
در ایران به دلیل ضرورت مطابقت قوانین با شرع مقدس اسلام، این گونه حقوق برای سهام داران، ربوی تلقی می شود و تنها امتیازاتی مربوط به حق رأی برای آنها در نظر گرفته می شود. در حقیقت ، سهام ممتاز تصریح شده در قوانین ایران، بیش از آن که شبیه به سهام ممتاز باشد، نوعی سهام عادی با امتیاز ویژه می باشد.
به طور کلی سهام ممتاز نسبت به سهام عادی امتیازاتی دارد که به دارنده آن تعلق می گیرد، مثل داشتن حق دو رأی یا سود بیشتر از سایرین و نظایر آن ، کلیه سهام شرکت را نمی توان ممتاز دانست.
حقوق صاحبان سهام در حسابداری چیست ؟
حقوق صاحبان سهام ، به عنوان مالکیت مالک از دارایی های شرکت تعریف می شود. به عبارتی دیگر، پس از انحلال شرکت پس از اینکه کلیه بدهی ها پرداخت می شود، باقی مانده دارایی ها برای سهام داران می باشد. به همین علت است که حقوق صاحبان سهام اکثراً به عنوان دارایی خالص منهای بدهی شناخته می شود.
حقوق صاحبان سهام یا میتواند توسط سرمایه گذاری سهام داران افزایش یابد و یا با انجام فعالیت های سودآور شرکت. زمانی که یک مالک سرمایه خود را در یک شرکت برای تامین مالی بیشتر افزایش میدهد حقوق صاحبان سهام افزایش میابد. در ضمن در صورتی که یک شرکت سود سالیانه حاصل از فروش محصول یا خدمت خود را بین سهام داران توزیع نکند و نزد خود نگه دارد حقوق صاحبان سهام افزایش میابد.
